به ناساي ملفس بيچاره ي بدبخت کمک کنيد!
قضيه رو خيلي جدي نگيريد. اما اگه يه تلسکوپ قبراق و سرحال داريد و دقت تون تو پيدا کردن اجرام بالاست، مي تونيد تو اين طرح مشارکت داشته باشيد. موضوع اينه که فضاپيماي Stardust قراره با دنباله داري به نام 81P/Wild 2 ملاقاتي داشته باشه. اين اتفاق در تاريخ دوازدهم دي ماه روي خواهد داد. اگه چنين اتفاقي بيفته، فضاپيما نمونه هايي از دنباله دار رو جمع آوري خواهد کرد و حدود سال 2006 به زمين خواهد آورد. اما براي اين منظور ناسا از انجمنهاي ستاره شناسي کمک خواسته. آخرين باري که دانشمندا تونستن اين جرم رو رصد کنن ارديبهشت ماه گذشته بود که دنباله دار در مقارنه با خورشيد قرار داشت. از 24 آذر تا هشتم دي اين جرم تا حدود 30 دقيقه بعد از غروب، قابل رويت خواهد بود. طبق داده هايي که استارداست فرستاده قدر ظاهري دنباله دار حدود 12.8 خواهد بود.
اگه مايليد که اين دنباله دار رو براي ناسا رصد کنيد، سري به اينجا بزنيد
اينجا سايت ماموريتيه که گفتم.
اينجا هم سايت طرحي به نام neo)Near-Earth Objects) هست که براي شناسايي اجرام کوچکي هست که در نزديکي زمين قرار دارن يا از نزديکي ش عبور مي کنن. مي تونيد اطلاعات خيلي دقيقي از توش در بياريد.
اگه خواستيد تو اين طرح شرکت کنين به ما هم اطلاع بديد. موفق باشيد.

□ نوشته شده در ساعت 12:51 AM توسط گروه نجوم روجا

خوب ديگه چهره ي آسمان داره زمستاني مي شه.هرچند که هنوز هم مي شه مثلث تابستوني رو تا نزديکيهاي ساعت 10 شب هم ديد.
اينجا هم دو شبه که هوا بارونيه و الان هم داره بارون تندي مي باره.
به هرحال ما که نتونستيم اما اگه شما حرکت مريخ رو دنبال کرده باشيد، الان ديگه حسابي از ستاره ي في دلو فاصله گرفته. زحل هم اين روزها در ميانه ي جوزا (دوپيکر) خودنمايي مي کنه. فعلا وضعيت رصدي مناسبي داره و همچنان بر نورانيت ش اضافه مي شه...
الان پنج شش روزي از خورشيد گرفتگي مي گذره و مدتيه که از مسافراي کشتي کاپيتان خلبنيکوف خبري نداريم. با اين وجود به يه مقاله ي جالب برخوردم که گزارشي بود از رصد عده ي ديگري از داخل يک هواپيماي ايرباس A340 که توسط اسکاي اند تلسکوپ ترتيب داده شده بود. از ويژگيهاي جالب اين رصد مدت زمان ديدن گرفت کلي بود که اونها تونستند 2 دقيقه و 20 ثانيه خورشيد گرفتگي کامل رو ببيند. اين، 29 ثانيه بيشتر از زماني بود که مي شد از روي زمين ديد. نکته ي جالب ديگه ديدن تاج خورشيد قبل از تماس دوم بود. اونها به چند دليل از جمله ارتفاع زيادي که داشتن تونستن تاج نسبتا بزرگي رو رصد کنن.(چيزي که مسافراي کشتي متاسفانه به دليل بدي هوا اصلا نتونستن ببينن!) يه چيز قشنگ ديگه اي هم که مي شد از توي هواپيما ديد، مشاهده ي حرکت سايه بر روي زمين قبل از خورشيد گرفتگي بود. مسافراي اين هواپيما در ارتفاع 38 هزار پايي (تقريبا 11 و نيم کيلومتري) به وضوح حرکت سايه ي ماه بر روي زمين رو مي تونستن ببينن.
هرچند که اين سفر هوايي ديدنيهاي خوب و جالبي داشت اما فکر مي کنم مسافرت دريايي و ديدار يا پنگوئنها و کلي حيوون ديگه، لطف ديگه داره.
با همه ي اين حرفها، آسمان ما ابري و بارانيه ... :-(

□ نوشته شده در ساعت 12:07 AM توسط گروه نجوم روجا

اگه مي خواييد اسمتون رو به يه دنباله دار بفرستيد، فرصت خوبيه. در دسامبر 2004 ناسا برنامه اي براي پرتاب يه سفينه Deep Impact به سمت دنباله دار تمپل تاتل 1 داره. اين فضاپيما قراره چهارم جولاي (14 خرداد) به دنباله دار برسه و يه وسيله بر ايجاد سوراخ در اين گلوله ي برفي به سمتش پرتاب کنه تا حفره اي در اون ايجا کنه. ناسا برنامه اي عمومي هم براي اين ماموريت در نظر گرفته و اون شانس نوشتن اسامي افراد بر روي يک سي دي هست که قراره بر روي حفار نصب بشه.
اگه شما هم مايليد که نشاني از شما بر روي يک دنباله دار باقي بمونه مي تونيد به اين سايت مراجعه کنيد. تا حالا حدود 400 هزار نفر اسمشون رو در اين طرح نوشتن.


□ نوشته شده در ساعت 9:47 AM توسط گروه نجوم روجا

ديشب رفتيم رصد. لوشان، روستاي بيورزين، بالاي کوه. اگرچه آسمون کمي سر ناسازگاري گذاشت و ابر و مه و از اينجور چيزا، مثل اغلب اوقات مهمون مون بودن (يا در واقع ما مهمونشون بوديم،) اما ساعتهاي صاف هم وجود داشت.
هرچند که به نظر مي رسه اين سايت رصدي ديگه خيلي جواب نمي ده و بايد به فکر جاي بهتري بود. به هرحال ديدن چند خوشه ي باز زمستاني و چند شهاب خوب، خيلي لذت بخش بود.
فعلا براي امشب کافيه. ... از ما اگر مي پرسي همه ي ما بعد از يک شب رصدي خيلي خسته ايم، اما تو باور نکن :-) عيد تون مبارک.

□ نوشته شده در ساعت 2:06 AM توسط گروه نجوم روجا

خوب مثل اينکه امسال عيد فطر سر موقع اعلام خواهد شد. هر چند که تقريبا همه ي ملت آماده بودن که فردا عيد اعلام بشه، و شايعه هايي هم در مورد ديدن ماه و اعلام اين خبر از تلويزيون وجود داشت. اما واقعيت اينه که در هيچ جاي ايران نمي شد اين ماه رو حتي با چشم مسلح رصد کرد. من حتي حدوداي ظهر شنيدم که عراق امروز(دوشنبه) رو عيد اعلام کرده!
در ضمن مي تونيد اينجا هم از يکي از حرفه اي هاي رصد هلال، آقاي قاضي مير سعيد، مقاله اي رو در مورد ممکن نبودن ديدن ماه، بخونيد.
راستي ديشب خورشيد گرفتگي رخ داد. مسافراي کشتي هم تونستن اون رو ببينن اگر چه نه کامل و با خيال راحت. آخرين خبرها رو مي تونيد از اينجا و اينجا بخونيد.
اما بعد...
اين روزها خورشيد بازارش حسابي داغه، بعد از يک گرفت زيبا در "اون ور زمين" الان چند لکه ي بزرگ روش هست که – البته با رعايت نکات ايمني – مي تونيد اونها رو حتي با چشم غير مسلح هم ببينيد. با دنبال کردن چند روزه ي اين لکه ها متوجه حرکتشون بر روي قرص خورشيد خواهيد شد. حتما مواظب باشيد که به خورشيد مستقيما نگاه نکنيد. عينک آفتابي و فيلم راديولوژي و ديسکت هم فايده نداره. يا از روشهاي غير مستقيم و يا از فيلتر جوشکاري نمره 14 يا فيلتر مايلار استفاده کنيد. براي بدست آوردن اطلاعات بيشتر مي تونيد سري به اينجا بزنيد.
امشب مريخ هم در جاي بسيار جالب توجهي هست. قدر مريخ (ميزان درخشندگي ش) 56/0 – هست و در صورت فلکي دلو قرار داره. در فاصله ي بسيار کمي از اون،( کمي بيشتر از يک قرص ماه، 48 دقيقه ي قوسي) ستاره ي في دلو هست که براحتي مي تونيد از روي مريخ پيداش کنيد. قدر اين ستاره 21/4 هست و آزمايش خوبي براي تخمين ميزان آلودگي نوري شهر و قدرت ديد چشم شماست.(البته در شهرهاي بزرگ) کمي پايين تر از اونها سه ستاره ي ديگه با قدرهاي 2/4 ، 4 /4 و 5 بصورت يک کمان کوچک و نرديک به هم قرار دارن. در فاصله ي بين مريخ و اين کمان هم يه ستاره ي ديگه از قدر 9/4 هست.
سواي از اينکه پيدا کردن اينها لذت بخشه، مي تونيد با تعقيب چند روزه ي اين مجموعه متوجه حرکت يک سياره بشيد. مريخ فردا فاصله اش رو با ستاره ي کناري اش دو برابر مي کنه و اين، در شبهاي متوالي همچنان ادامه خواهد داشت به طوريکه يک هفته ي بعد، وقتي که ماه تربيع به کناره ي مريخ مي رسه، فاصله اش با ستاره ي في بيشتر از 4 درجه خواهد شد.
امروز تولد يکي از بنيانگذارهاي گروه ما هم هست. تولدش مبارک. آسمون زندگي اش پر ستاره.

□ نوشته شده در ساعت 2:42 AM توسط گروه نجوم روجا

يکي از اولين چيزهايي که در رابطه با فضا و آسمان به ذهن آدمها خطور مي کنه، آدمهاي فضايي و بشقاب پرنده ها و از اين جور چيزها هست.
اما در بُعد تخصصي قضيه، خيلي کارها براي فهميدن اينکه آيا انسانها در اين دنياي بيکران تنها هستن يا نه در حال انجامه – يه نمونه اش اينه - . بخش اعظمي از اين کارها، جستجو براي يافتن عناصر و بعد مولکولهايي هست که يه جورايي با حيات مرتبط هستند. اين کارها در دو بخش کلي داخل منظومه ي شمسي و فراتر از منظومه ي شمسي دنبال مي شن. جستجو براي کشف نوعي حيات – يا امکان حيات – بر روي تمام سياره ها و ماهها و باقي چيزهاي منظومه ي شمسي بصورت بسيار جدي اي پيگيري مي شه.
در ميان عنصرها، کربن ماده ي بسيا مهمي در رابطه با حيات هست. چون حياتي رو که ما تا به حال شناختيم، بدون وجود کربن، به وجود نمي ياد. کربن براي تشکيل اسيدهاي آمينه ضروريه و اسيدهاي آمينه هم براي حيات.
اما عناصر و مولکولهاي ديگه اي هم هستن. به هر حال يکي از کانديداهاي خيلي جدي براي پيدا کردن مولکولها و عناصر مختلف، همراه هميشگي زمين، ماه هست. وجود برخي از مواد بر روي ماه از جهات گوناگون اهميت داره (مثلا براي ساختن پايگاه فضايي بر روش). يکي از اين مواد که سر و صداي زيادي هم کرده بود، آب بود. اولين نشانه هاي وجود آب در سال 1996 و توسط فضاپيماي کلمنتين در قطبهاي ماه آشکار شد و به اين ترتيب بحثهاي خيلي زيادي شروع شد. اما خبري رو بخونيد از Astronomy که نشون مي ده ماه چندان هم "خيس" نيست :

در دماي 280- فارنهايت، قطبهاي ماه کانديداهاي خوبي براي وجود آب يخ زده مي توانستند ياشند. اما يافته هاي جديد توسط رصدخانه‌ي آرسيبو در پرتريکو نتوانستند چيزي از آن را آشکار کنند. هرچند که داده هاي اوليه توسط فضاپيماها از احتمال وجود "يخهاي مدفون" در زير لايه ي سطحي ماه خبر مي دادند،اما تحقيقات اخير چيز ديگري را ثابت مي کنند.
تازه ترين يافته هاي تيمي از مطالعات زميني و سياره اي مرکز Smithsonian که با کمک امواج با طول موج بلند راداري انجام شده، نتوانست تا عمق 5 متري قبهاي ماه نشاني از يخ پيدا کند. هنگامي که سيگنالهاي رادار در خاک نفوذ مي کند، ساختارهاي يخي ، باعث ايجا آشفتگي هاي شديدي در بازتاب آنها مي شوند. اما سيگنالهايي که به دهانه هاي Shoemaker و Faustini در قطب جنوب و Hermite و دهانه هاي کوچک زيادي که در ناحيه ي Peary در قطب شمال ماه فرستاده شدند، هيچ مدرکي دال بر وجود لايه اي ضخيم از يخ به همراه نداشتند.
متعاقب نخستين اطلاعات راديويي اي که توسط فضاپيماي Clementine در سال 96 در مورد احتمال وجود آب در قطب ماه به زمين مخابره شد، فضاپيماي Lunar Prospector که در سال 98 پرتاب شد، خبر از وجود هيدروژن – و احتمالا آب – مدفون شده در عمق تقريبا يک متري زير قطبها مي داد.
اما يافته هاي تلسکوپ راديويي آرسيبو در دو طول موج 12 سانتيمتري و 70 سانتيمتري آنجا را عاري از يخ يافتند.
پس اگر آبي در قطبهاي ماه وجود داشته باشدف مي بايست بسيار پراکنده و بصورت يخهاي به شدت منجمد در زير لايه هاي گرد و غبار باشد چيزي بيشتر شبيه به دشتهاي توندرا تا يخچالهاي طبيعي. اين بسيار متفاوت است با چيزي که در دهانه هاي عطارد يافته شده است. لايه هاي چندين متري يخ که در سايه هاي ابدي ديواره هاي آن تشکيل شده است.
به عقيده ي سرپرست تيم، الان تنها راهي که براي امتحان اين موضوع باقي مانده، رفتن بر روي ماه و ذوب کردن بخش کوچکي از آن ناحيه و جستجو به دنبال آب است.

□ نوشته شده در ساعت 12:29 AM توسط گروه نجوم روجا

مثل اينکه امسال بارش اسدي ، طبق پيش بيني ها، چندان پربار نبوده و ظاهرا منجما رو يه جورايي قال گذاشت! البته شب 28 آبان آسمون چيزهاي قشنگي داشت. به خصوص که ماه و مشتري در صورت فلکي اسد و در کنار هم بودن.
به هر حال توي ايران به يه گزارش رصد برخوردم که خالي از لطف هم نبود. گروه سعادت شهر – که از خيلي قديمي هاي نجوم ايرانه و در يه شهر واقعا نجومي هم قرار داره – با يه گروه نسبتا تازه به نام سهيل در جاده ي سعادت شهر – ارسنجان که آب همراه شون از سرما يخ زد!
به هرحال بارش اسدي ديگه تموم شد. سعي مي کنيم در چند روز آينده يه گزارش کامل از اين بارش در جاهاي مختلف رو تهيه کنيم. اين روزها آخراي رمضان هست و رمضان که تموم بشه خورشيد در پايين زمين خواهد گرفت. چند روزي بود که از مسافراي قطب خبري نبود. الان ديگه به مقصد خيلي نزديک شدن.
از اينها که بگذريم، به نظر مي رسه وضع نجوميهاي اروپايي جدي جدي خرابه. بعد از لغو دو ماموريت سازمان اسا، اين بار انگليسيها مي خوان يه ماموريت مريخ رو به خاطر کم پولي ملغي کنن. متن کامل خبر رو مي تونيد اينجا بخونيد.
راستي از ماه هم خبر مي رسه که ظاهرا برخلاف پيش بيني هاي قبلي که مبني بر احتمال وجود آب در قطبهاش بود، چندان آبي در قمر زمين پيدا نمي شه. خبر کامل رو تو پست بعدي بخونيد. در ضمن ماه امشب در صورت فلکي "سنبله" هست. يه ستاره نسبتا کم نور کنارش هست که قدرش کمي بيشتر از 4 هست و مي تونيد يه ستاره ي قدر 4 رو ببينيد. يه ستاره ي پرنورتر هم در پايين قرار داره که از قدر 1 هست. فاصله ي اولي با ماه يک درجه و فاصله ي دومي، 4 درجه هست. موقع سحر وقت خوبي براي ديدن ماه هست. شب خوش...

□ نوشته شده در ساعت 5:18 AM توسط گروه نجوم روجا

امشب دومين اوج بارش شهابي اسدي در سال جاري هست. در واقع فردا صبح، حدود ساعت 11 به وقت ايران، زمين وارد دومين توده از غبارهايي مي شه که از 470 سال پيش در مداري که مدار زمين رو امسال قطع مي کنه، قرار داشتند.
اگرچه احتمالا زمين از بخش کناري اين توده خواهد گذشت و بنابراين شهابهاي زيادي نخواهيم ديد. براي ايران هم اين اتفاق تقريبا وسط روز مي افته و اينها همه يعني کم بودن تعداد شهابها.
اما به هر حال اگه تصميم گرفتيد، سري به آسمون بزنيد، ديدن چند جرم ديگه هم خالي از لطف نيست. به خصوص براي کسايي که چندان با آسمان آشنا نيستن. فقط لازمه که يه کم "شب زنده دار" باشيد.
همسايه هاي ما در منظومه ي شمسي، همزمان با غروب خورشيد خود نمايي مي کنن. ونوس يا زهره ي خودمون که در افسانه ها خواهر زمين و الاهه ي زيبايي ناميده شده، اين روزها "ستاره ي شامگاهي" هست. اگرچه تقريبا نزديک خورشيده (حدود 23 درجه) اما بسيار پرنور هست (تقريبا با قدر 4- ) و مي تونه اولين چيزي باشه که اين روزها موقع غروب خورشيد در آسمون ديده مي شه. پايين تر از اون و البته نزديکتر به خورشيد، عطارد گريز پا هست که تقريبا نمي شه ديدش. هرچند قدرش منهاي نيمه، اما ارتفاعش از لب افق بسيار کمه و به سرعت غروب خواهد کرد. عطارد در روزهاي آينده وضعيت رصدي بهتري خواهد داشت.
اما مريخ در بالاي سر و در نيمه ي غربي آسمان قرار داره. مريخ اين شبها تا نيمه هاي شب تو آسمونه و کمي بعد از طلوع مشتري به زير افق خواهد رفت. پيدا کردن مريخ در منطقه اي که ستاره ي پرنور ديگه اي نيست، کار راحتيه. در ربع جنوب تا غرب و در ميانه ي فاصله ي بالاي سر تا افق.
زحل کمي بعد از غروب طلوع مي کنه. اين روزها، روزهاي پرمشغله اي براي زحل بود. مقارنه با ماه، اختفا با يکي از ستاره هاي صورت فلکي جوزا ... به هر حال اين شبها زحل در جاي جالبي هم هست: کمي بعد از "جبار آسمان" در ميان صوت فلکي دوپيکر.
اما امشب مقارنه ي ماه و مشتري هم هست. هرچند که نزديکترين فاصله ي بين مشتري و ماه، زماني اتفاق مي افته که هنوز طلوع نکردن، اما هرکي که ماه رو ببينه، در کنارش جرم پرنوري رو خواهد ديد که مشتري نام داره. مثل يک نگين درخشان.
اين شبها براي ماه هم اتفاق جالبي داره مي افته. ما که هميشه مي تونستيم يه طرف قمرمون رو ببينيم، در چند روز باقي مونده تا آخر رمضان، مي تونيم بخش کوچکي از "اون طرف ماه" رو هم رويت کنيم. براي کسب اطلاعات بيشتر مي تونيد اينجا رو بخونيد.
فکر کنم خيلي طولاني شد. فقط اگه مشتري و زحل رو پيدا کرديد، با وصل کردن يه خط بين اين دوتا و در ميانه ي اين مسير، کمي متمايل به زحل و کمي بالاتر از اين خط، يه لکه ي مه آلود بسيار زيبا وجود داره که اسمش خوشه ي " کندوي عسل " هست. با يه اپتيک نه چندان قوي هم ساختار کندو مانند اون رو مي شه تشخيص داد. اين جرم حتي با چشم غير مسلح هم خيلي زيباست.
اميدوارم بتونيد شهابهاي زيادي هم ببينيد!

□ نوشته شده در ساعت 1:06 AM توسط گروه نجوم روجا

يکي از راههايي که قديمي هاي يونان، با کمک اون ثابت مي کردن که زمين کروي هست، پايين رفتن کشتيهاي بندر در افق بود. هرچند الان تقريبا همه مي دونن که زمين مسطح نيست – البته هنوز هم عده اي اعتقاد دارن که زمين مسطحه. اونها حتي مجله و .. هم دارن – اما يه راه خيلي خوب براي يادآوري مجدد اين موضوع و يه جورايي احساس کردن اين انحنا، تعقيب مسافراي کشتي کاپيتان خلبنيکوف هست. اونا الان اونقدر پايين زمين هستن که ديگه تلفنهاي ماهواره اي شون جواب نمي ده!
اينطور که به نظر مي رسه احتمالا اونها نمي تونن فيلم خورشيد گرفتگي رو هم به طور مستقيم پخش کنن. به هرحال اونا الان " اون ور" هستن و هوا هم مي بايست حسابي سرد شده باشه. يه چيز جالبه ديگه براي اونها ، برعکس ديدن آسمونه. هرچند که الان احتمالا ساعتهايي که هوا تاريک هست، براي مسافراي کشتي نبايد خيلي زياد باشه، اما به هر حال صورتهاي فلکي آشناي معدودي که هنوز مي تونن ببينن – مثل جبار – برعکسه. چيز غير عادي ديگه، برعکس حرکت کردن همه ي چيزهاي سماوي هست. برخلاف چيزي که ما مي بينيم، اونها خورشيد شون – و همه ي چيزهاي ديگه ي آسمون – وقتي رو به جنوب هستن، از سمت راست بالا مي‌يان و در سمت چپ غروب مي کنه...
امشب ستاره‌ي گرفتي A خوشه ي ذوزنقه در سحابي جبار، درخشندگي‌ش به صورت قابل توجهي تغيير مي کنه. البته براي ديدنش اپتيک لازمه. اطلاعات کامل تر رو از مقاله اي در سايت سهيل بخونيد. در چند شب آينده هم مي شه يه عارضه ي زيبا از سطح ماه – البته از اون طرفي که قابل رويت نيست – اون هم با چشم مسلح البته – ديد. توضيحات بيشتر باشه براي بعد. راستي، ما که اين چند شب بارون بسيار شديدي داشتيم (به جاي بارش شهابي) کسي از بارش شهابي اسدي اولي خبري نداره؟
ضمنا اگه نظرتون رو هم اين پايين پستها بنويسيد بد نيستها!

□ نوشته شده در ساعت 1:09 PM توسط گروه نجوم روجا

بالاخره اتفاق مهم آبان اومد. بارش شهابي اسدي و يه چيز غيرعادي ديگه! البته آبان امسال يه اتفاق مهم ديگه هم داشت و اون گرفت ماه بود که در ايران هم رويت شد.
به طور معمول و طبق روال سالهاي پيش، در هر سال يک بارش شهابي اسدي داريم – البته بارشهايي وجود دارند که دوبار در طول يک سال اتفاق مي افتن – اما امسال برخلاف گذشته دوتا بارش شهابي اسدي خواهيم داشت!
يکي ش ديشب و حدود ساعت 9 به اوج رسيد. و بارش دوم، ساعت 11 صبح 28 آبان اتفاق خواهد افتاد. هرچند که پيش بيني ها بارش چندان جالبي رو تخمين نزدن، اما خيلي ها اميدوارن تا مثل اغلب اوقات بارش اسدي غافلگيرشون کنه. به هرحال بر روي کاغذ امسال بارش اسدي – به خصوص براي ايران – چندان هيجان انگيز نيست. اين اصلا به اين معني نيست که اين بارش ارزش ديدنش رو نداره. مقاله ي پيمان مهدوي درباره ي بارش اسدي امسال:
اون ستاره افتاد!
شايد همه ي ما وقتي خيلي کوچک بوديم، هنگامي که در حياط خانه مشغول بازي با همبازيهايمان بوديم، ناگهان شنيديم که يکي گفت: "اه بچه ها! اون ستاره افتاد" و ديگراني که : "کو؟ کجا افتاد؟"
اين جرقه هاي زيباي زودگذر بعدها در ذهن ما نام شهاب را به خود گرفتند. شهابها ذراتي هستند که هنگام سقوط به طرف زمين، در اثر برخورد با جو زمين بر افروخته شده، مي سوزند و جلوه اي زيبا در آسمان به نمايش مي گذارند.
احتمالا واژه ي بارش شهابي اسدي را شنيده و چيزهايي در موردش خوانده ايد. بارش شهابي هنگامي رخ مي دهد که زمين با توده اي از ذرات جامد در اطراف مدار زمين برخورد کند. در اين هنگام تعداد شهابهاي قابل رويت در آسمان از حد معمول بيشتر خواهد بود. تعداد شهابهاي يک بارش بستگي به تراکم توده ي مورد نظر، نحوه ي برخورد زمين با اين توده و شرايط رصدي ناظر دارد.
بارش شهابي اسدي ، يکي از بارشهايي ست که در آبانماه هر سال با سوزنهاي درخشانش چشمان زمينيان را به آسمان مي دوزد.امسال اين بارش شهابي از جذابيت کمتري نسبت به چند سال اخير برخوردار است. شهابهاي اسدي از سال 77 تا 81 در آسمان آبان غوغا به پا کرده اند به طوريکه در هر ساعت هزاران شهاب در آسمان قابل رويت بود. به اصطلاح بارش، طوفاني بود.
منشاء بارش اسدي به واسطه ي ذراتي است که از دنباله دار تمپل تاتل (Tempel–Tuttle) به جا مانده است.
امسال به علت برخورد زمين با يک قسمت کم تراکم از اين توده، تعداد شهابهاي بارش شهابي اسدي بسيار بسيار کمتر از سالهاي مذکور خواهد بود.
بنا به گزارش سايت مجله ي نجوم، که تنها به اوج بارش در 27 آبانماه اشاره کرده، ZHR اين بارش حدود 20 خواهد بود که چندان جالب نيست. اين سايت با اشاره ي کوتاهي به سابقه ي اين بارش اوج بعدي بارش اسدي را در سال 2098 ميلادي پيش بيني کرده است!
اما سايت مرکز ستاره شناسي سهيل – که سايت تازه و البته بسيار پربار و غني اي هست – با اشاره به دو توده اي که امسال به جو زمين خواهند باريد، ZHR تود ه ي اول را که در ساعت 40 : 16 به وقت گرينويچ پيش بيني شده است حدود 100 عدد اعلام کرده و اين توده را مربوط به گذر دنباله دار تمپل تاتل در سال 1499 مي داند. با اين وجود اين سايت نيز همچون مجله ي نجوم بارش امسال را چندان جذاب پيش بيني نمي کند. ولي باز هم ديدن آن را خالي از لطف نمي داند.
سايت SpaceWeather نيز در مقاله ي مفصل و جامع از Bill Cooke از مرکز پرواز فضايي مارشال سازمان ناسا، به بررسي اين پديده پرداخته است. اين سايت با اشاره به اين که امسال دو اوج براي فعاليت بارش شهابي اسدي پيش بيني شده است، زمان اوج اول را در13 نوامبر و در ساعت 17: 17 دقيقه به وقت گرينويچ (22 آبان ساعت 47: 20 به زمان ايران) اعلام کرده است. زمين توده ي به جا مانده از دنباله دار تمپل تاتل در سال 1499 را در حدود 3 ساعت طي خواهد کرد. ساکنان آلاسکا، هاوايي و حاشيه ي اقيانوس آرام در آسيا، بهترين موقعيت را براي ديدن حدود 40 شهاب در ساعت دارند. اما اوج دوم مربوط به توده اي به جا مانده از سال 1533 است که در روز 19 نوامبر در ساعت 28 : 7 گرينويچ (28 آبان 58 : 10 به وقت ايران) خواهد بود. قسمتهاي شرقي ايالات متحده، بهترين مکان براي رصد اين بارش است که پيش بيني مي شود در هر دقيقه بيشتر از يک شهاب رصد شود.
روي هم رفته به نظر مي رسد بارش اسدي امسال در هر دو اوج پيش بيني شده براي رصدگران ايراني شرايط خوبي نداشته باشد. در مورد اول 22 آبان 82 نزديک ساعت 9 شب، حضور ماه تربيع در آسمان باعث پنهان ماندن بسياري از شهابها از ديد راصدان خواهد بود. در مورد دوم 28 آبان ماه 82 حدود ساعت 11 صبح ، زمان اوج بارش در هنگام روز خواهد بود.
با تمام اين تفاسير رفتار بارشهاي شهابي هرگز کاملا قابل پيش بيني نيست. زمان اوج فعاليت و تعداد شهابهاي پيش بيني شده براي بارشهاي شهابي ( به خصوص بارش اسدي) بارها دستخوش تغيير شده است. اگر آسماني صاف و شفاف پيدا کرديد، حتما در اين شبها چشم به آسمان داشته باشيد. هنگام ديدن شهابهاي زيبا به ياد ما هم باشيد.

□ نوشته شده در ساعت 10:18 PM توسط گروه نجوم روجا

فکر مي کنم ستاره شناسها جزو بخش مستضعف جهان به حساب بيان! يه خبر از کسري بودجه ي اروپاييهاي ستاره شناس به نقل از Astronomy :
... اسا (سازمان فضايي اروپا) دو ماموريت خود را لغو کرد. ماموريتها، سفينه ي Eddington ، فضا پيمايي که براي يافتن سيارات فراخورشيدي در اندازه ي زمين – و يا کوچکتر از آن – در نظر گرفته شده بود و يک خاک نشين که قرار بود همراه BepiColombo به کاوش بر روي عطارد بپردازد.
اين تصميم که در چند روز گذشته اتخاذ شده به دليل کسري بودجه اي است که به علت برنامه ها و اتفاقات پيش بيني نشده ، رخ داده است. در واقع کميته ي برنامه هاي علمي اسا هنگامي که متوجه شد در دهه ي آينده تنها توانايي مالي براي سرمايه گذاري بر روي فقط يک پروژه ي جديد دارد، تصميم گرفت تا از ميان برنامه هاي موجود به پروژه (Laser Interferometer Space Antenna (LISA راي دهد. برنامه اي که قرار است از آن براي اندازه گيري و تشخيص امواج گرانشي استفاده شود. پيش بيني مي شود LISA در سال 2006 يا 2007 پرتاب شود....
البته دليل اصلي اين کسري بودجه فشار مالي اي بود که در بهار امسال براي اسا به وجود آمد و آنها مجبور شدند براي جبران اين بار مالي پيش ب ني نشده، اقدام به دريافت وامي کنند که مي بايست تا سال 2006 آن را بازپرداخت کنند. برنامه هاي پيش بيني نشده نيز، تاخير در برنامه ي پرتاب ماموريت رزتا و فضاپيماي SMART-1 بود.
ناگفته نماند که ماموريت BepiColombo که يک همکاري دوجانبه بين سازمان فضايي ژاپن و اسا است، همچنان به قوت خود باقي ست و اين فضا پيما هنوز دو مدارگرد را براي تهيه ي نقشه ي سطح عطارد و مگنتوسفر آن به همراه خواد داشت.
نکته ي جالبي که در اين خبربود، لحن بسيار محزون اون بود. انگار که نويسنده مي خواد يه خبر خيلي بد رو به اطلاع برسونه – هرچند که خوب بالاخره خبربدي هم هست- ...
اما از اروپايي ها و مشکلات مالي شون که بگذريم، بد نيست که سري هم به سيارات منظومه ي شمسي خودمون بزنيم. مريخ که همين چندي پيش يکه تاز آسمان شب بود، در شبهاي پاييزي همچنان در حال کم فروغ شدن هست و اگر چه تا قبل از طلوع مشتري ، هنوز جسم پرنوري به شمار مي ياد (با قدر 5/0 - ) اما حدود ساعت 1 که ديگه مشتري طلوع مي کنه، ديگه حرفي براي گفتن نداره. اين شبها اگه يه کم دير بخوابيد يا موقع سحر بيدار باشيد ، مي تونيد به راحتي مشتري رو پيدا کنيد. مشتري اين شبها در نيمه ي شرقي آسمون هست و دم دماي صبح به بالاي سر مي رسه.
اما زحل. امشب زحل در نزديکي ماه هست. زحل کمي کم نورتر از مريخه . زحل تقريبا از اول شب در آسمان هست. در ضمن وضعيت زحل در امسال براي رصد حلقه اش خيلي مناسبه. فردا شب ماه و زحل به هم بسيار نزديک خواهند شد. اين صحنه ي زيبايي خواهد بود. البته در صورتيکه آسمون تون مثل شبهاي رشت، ابري نباشه.
فکر کنم براي امشب ديگه کافي باشه. باقي براي بعد.

□ نوشته شده در ساعت 5:31 AM توسط گروه نجوم روجا

وقتي چند نفر سوار يه کشتي غول پيکرن و دارن به طرف قطب جنوب مي رن، اون هم براي ديدن يه واقعه بسيار زيبا، نوشتن راجع به چيزهاي ديگه خيلي سخت مي شه. راستش کنار اومدن – حالا نمي دونم با کجاش اما – خيلي مشکله. به هرحال ، يه چيز کوچيک راجع به مسافراي کشتي:
اگه اهل ديدن آسمون بوده باشيد، حتما چيزي راجع به "ايريديوم" شنيدين. شهابهاي قرن بيست و يکمي بشر. ايريديوم ها شهابهايي هستن که مي تونيد از چند روز قبل منتظر ديدنش در جاي کاملا مشخصي از آسمون باشيد . واقعا هم زيبا هستن. اطلاعات بيشتر راجع به ديدن اونها رو مي تونيد از heavens above بگيريد. اما جدا از اين بخش قضيه، ايريديومها براي برقراري ارتباطات تلفن ماهواره اي ساخته شدن و الان يکي از مهمترين وسايل ارتباطي منجمهايي هست که در کشتي کاپيتان خلبنيکوف هستن. کشتي اي که با 103 مسافرش داره به قطب مي رسه . البته مسافراي ايراني کشتي از تلفنهاي ايريديوم استفاده نمي کنن و به جاش سيستم ماهواره اي اينمارست دارن اما توي کشتي 5 تا تلفن ماهواره اي ايريديوم هست.
راستش مي خواستم راجع به شهابها هم بنويسم. اما حوصله اش رو ندارم.

□ نوشته شده در ساعت 5:30 AM توسط گروه نجوم روجا

بالاخره ماه گرفت و اينجا هم اگرچه وسطهاي شب مي شد اون رو از پشت ابرها ديد، اما در طول مدت گرفت، ماهي ديده نشد. و حالا ماه مي ره تا حدود 15 روز بعد،اين بار اون سايه ش رو بر روي زمين بيندازه و او جلو ي خورشيد رو بپوشونه. اتفاق زيبايي که در جاي بسيار محدودي از زمين روي خواهد داد: قطب جنوب.
اين همون اتفاقيه که به خاطرش بابک تفرشي و حميد خداشناس الان توي کشتي نشستن و دارن به سمتش پيش مي رن. براشون آرزوي موفقيت مي کنيم. اطلاعات بيشتر و به روز رو مي تونيد از سايت نجوم بخونيد.
اما چند خبر هم هست.
سايت پارس اسکاي بخش انگيليسي ش رو راه انداخته. در اين بخش، اغلب اخباري که مربوط به فعاليتهاي نجومي ايراني هاست رو مي تونيد به زبان انگيليسي ببينيد. پارس اسکاي يک سايت بسيار فعال خبري در زمينه ي ستاره شناسي هست.
مرکز نجوم آستان مقدس حضرت عبدالعظيم هم نهمين سخنراني خود رو با عنوان "چگونه تقويم خوان شدم" و به مناسبت تجليل از خدمات علمي و فرهنگي تقويم خوان ايراني استاد "محمد رضا صياد" در آذرماه برگزار خواهد کرد.
مرکز نجوم فوق، مدتهاست که به برگزاري جلسات تقريبا منظم سخنراني با دعوت از اساتيد مجرب ستاره شناسي پرداخته . از جمله فعاليتهاي اين مرکز برگزاري دوره هاي مختلف محاسبه ي هلال ماه و تقويم نويسي توسط آقاي صياد بوده. مهندس صياد که از پايه گذاران گروه غيرحرفه اي رويت هلال ماه نو در ايران هست و خدمات بسيار ارزنده اي رو در باره محاسبه و ثبت ماههاي نو سالهاست که انجام داده، در تقويم نويسي و تقويم خواني هم بسيار پرسابقه هست و کارهاي بسيار جالبي هم انجام دادن. در مورد ايشون بيشتر خواهيم نوشت.
سخنراني فوق هم در سيزدهم آذرماه و در خود مرکز واقع در شهر ري برگزار خواهد شد. در ضمن اين مرکز غني ترين کتابخانه ي نجومي ايران رو داره که بخشي از کتابهاش هم توسط آقاي صياد هديه داده شده.

□ نوشته شده در ساعت 5:36 AM توسط گروه نجوم روجا

و باز هم ابر. اين عاقبت بسياري از اتفاقهاي نجومي در شهر ماست. امشب هم، آسماني سرخ و ابري پرده بر ماه تب کرده ي آسمان کشيده. چه مي شه کرد.
اما از ماه که بگذريم، در هفته ي آينده اتفاق نجومي ديگه اي روي خواهد داد که بد نيست کمي در باره اش بدونيم.اتفاقي که به نوعي جزوي از تاريخ گروه ما شده: بارش شهابي اسدي.
بعد از سالها، پنج سال پيش اعلام شد که بار ديگر بارش شهابي اسدي به اوج کم نظير خود رسيده و همين خبر کوتاه باعث شد تا بسياري از منجمان شال و کلاه کنن و در سرماي پاييز راهي بيابونهاي خارج از شهر بشن. اون موقع ها هنوز گروه روجا تشکيل نشده بود. اما اعضاي گروه براي اولين بار و به عنوان گروه کانون پرورش فکري براي رصد بارش به بيورزين لوشان رفتن ... .
سال بعد، وقتي که اتفاقهاي بسياري افتاده بود، خورشيد قرن در ايران روي نهان کرده بود و گروه روجا يک نمايشگاه از عکسهاي اين گرفت برگزار کرده بود، باز هم زمين در آبان ماه از توده اي پربار مي گذشت و بازهم بارش اسدي قرار بود شگفتي خلق کنه. بارشي که اغلب، پيش بيني ستاره شناسان رو ناديده گرفته و ساعت اوجش زودتر يا ديرتر از اوني رخ داده که تصور مي شد. نوشتار زير بخشي از خاطرات "مريم موسوي اشکوري" در دومين سال اوج "بارش شهابي اسدي" هست. هزارها تير آتشين براي چند ساعت آسمان تاريک کوهستان رو مي خراشيدند و واکنش، يا جيغ و فريادي از شادي بود و يا سکوتي که از دهانهاي باز جاري شده بود ....
«... اون شب اولين شبي بود که تو عمرم يک بارش شهابي مي ديدم. بارشي که واقعا بي نظير بود. قبل از اين، تو مجله عکسي از بارش شهابي ديده بودم که فکر مي کردم تخيلي هست :" اينجوري ها هم که زدند، نيست..." ولي اون شب، اون شب نزديکيهاي ساعت 5 اوج بارش بود. من يک نوار از دوستي گرفته بودم و با يکي قدم مي زديم. موسيقي، آرامش و بعد فضاي اطرافم و متحير بودن بچه ها رو حس مي کردم. هوا سرد بود ولي از هيجان چيزي احساس نمي کردي. مرتضي رستاد در کنار بزرگترها و کنار آتيش نشسته بود و بر خلاف همه که بيشتر داشتند آسمون رو نگاه مي کردند و جيغ مي زدند، داشت سيب کباب مي کرد.
يه جمع شلوغ هم داشتيم : گروه جيغ بنفش. فريادهاي بلند اونها که دورتر بودند و يکي شون که توي اون شلوغي و تاريکي فيلمبرداري مي کرد! از اون فيلم چيزي جز تاريکي و لرزش و فرياد ديده نشد.
عده اي هم در چند جا شهاب ثبت مي کردند. يکي مي ديد، يکي مي نوشت . واکمن ها هم ضبط مي کردن زرد، قرمز، سبز.گاهي صداي سوختن اونها هم مي اومد. صداي خارق العاده اي بود.
جالب تر از همه توي اون هيجانها دوستان ما در گروه جيغ بنفش شهاب با قدر 17- ديدند :-) منجمين اون شب به سرشون زده بود.بارزترين چيزي که مي تونم بگم اينه که واقعا بعد از کسوف 78 اصفهان، اين دومين صحنه ي متحير کننده ي عمرم بود که مي ديدم. فقط مي شد گفت : خدايا .... بار الها ....»

شهابها در زندگي بشري تاثيرات زيادي داشتند. راجع به اونها خواهيم نوشت. و يه نکته ي مهم هم اينکه اگر چه طبق پيش بيني ها بارش امسال چيز زيادي براي ديدن نداره و تا سالها بارش اسدي يک بارش نه چندان زيبا خواهد بود، اما اين بارش براي خيليها يادآور خاطرات زيبايي هست. شايد باز هم بارش اسدي برخلاف پيش بيني ها ستاره شناسان رو متحير کنه!

□ نوشته شده در ساعت 1:10 AM توسط گروه نجوم روجا

يکشنبه (18 آبان) ماه گرفتگي زيبايي رخ خواهد داد که در ايران – در واقع در نيمکره ي ما- قابل رويت هست. ديدنش رو از دست نديد. اين ماه گرفتگي به خصوص به دليل اينکه به وقت ما زماني رخ خواهد داد که ماه در نزديکي هاي افق هست، صحنه هاي بسيار زيبايي رو هم پديد خواهد آورد که عکاسي از اونها خالي از لطف نسيت ... باقي قضاياي ماه گرفتگي رو در مقاله اي از "پيمان مهدوي" بخونيد:
آسمان بامداد يکشنبه ي نيمه ي پاييز (هجدهم آبانماه هشتاد و دو) شاهد خراميدن آرام ماه در سايه ي زمين خواهد بود. اين پديده ي زيبا نظر منجمين آماتور، علاقمندان به آسمان و بسياري ديگر را به خود جلب مي کند.
ماه گرفتگي هنگامي رخ مي دهد که خورشيد، زمين، ماه روي يک خط تقريبا راست قرار بگيرند. در اين هنگام چون زمين مانع رسيدن نور خورشيد به ماه مي شود، همواره يک سايه در امتداد خط واصل مراکز زمين و خورشيد در فضا ايجاد مي شود. به نظر شما اين سايه چه شکلي است؟ آيا مي توانيد طول اين سايه را محاسبه کنيد؟
هنگامي که ماه وارد اين سايه مي شودماه گرفتگي اتفاق مي افتد.

از آنجايي که ماه در حال گردش به دور زمين است ممکن است اين سوال پيش بيايد که پس هر ماه که خورشيد، زمين و ماه روي يک خط راست واقع مي شوند، چرا ماه گرفتگي رخ نمي دهد؟
صفحه ي مداري ماه نسبت به صفحه ي مداري زمين کمي متمايل است (حدود 5 درجه) از اين رو هر ماه ، قمر زمين نمي تواند در امتداد خط واصل مراکز زمين و خورشيد واقع شوند به عبارت ساده تر مي توان اينگونه تصور کرد که ماه در هر دور گردش به دور زمين، زماني که نسبت به خورشيد در مقابل زمين قرار مي گيرد(در اين حالت شکل ماه به صورت قرص کامل يا ماه بدر خواهد بود) کمي بالاتر يا پايين تر از امتداد خط واصل مراکز خورشيد و زمين قرار مي گيرد. به جز 2 يا 3 بار در سال که در اين مواقع ماه با قرار گرفتن در امتداد اين خط، تاريکي سايه زمين را به جان مي خرد.
ماه گرفتگي يکي از بهترين پديده ها براي رصد با چشم غير مسلح است. رصد دقيق فازهاي مختلف ماه گرفتگي با چشم غيرمسلح خالي از لطف نيست. زماني که ماه وارد نيمسايه ي زمين مي شود مقدار کمتري از نور خورشيد را نسبت به حالت عادي دريافت مي کند. هرچه ماه به سايه نزديکتر شود، ميزان تيرگي ماه بيشتر خواهد بود. کم نور شدن ماه هنگامي که نيم سايه را طي مي کند زياد محسوس نيست. اگر موفق به رصد اين خسوف شديد، دقت کنيد تا تيره شدن تدريجي ماه را در مرحله ي عبور از نيمسايه ببنيد. خسوف جزيي از هنگامي آغاز مي شود که ماه کم کم وارد سايه ي زمين شود. رصد ناهمواريهاي سطح ماه و تعقيب آنها تا ورود به سايه با چشم غير مسلح، دوربين دوچشمي و يا تلسکوپ بسيار لذت بخش است. اگر به عکاسي از آسمان شب علاقه منديد اين خسوف فرصت بسيار مناسبي را براي عکاسي از ماه گرفته و عوارض افق فراهم مي آورد.
ماه از حدود ساعت ساعت يک و 45 دقيقه (در مرکز ايران) وارد نيم سايه مي شود و ماه گرفتگي جزئي از ساعت 3 آغاز خواهد شد. در حدود ساعت 4:40 دقيقه ماه کاملا خواهد گرفت که اين گرفت کلي تا حدود ساعت 5 بامداد به طول خواهد انجاميد. پس از آن ميتوانيد مراحل خارج شدن ماه از گرفت و البته غروب آنرا را تا ساعت 7 صبح مشاهده کنيد.
اگر به هر دليلي نتوانستيد اين خسوف را رصد کنيد پخش مستقيم آن را از دست ندهيد.

□ نوشته شده در ساعت 10:04 AM توسط گروه نجوم روجا

سلام.
ترويج نجوم تا کجا؟؟ بابک تفرشي و حميد خداشناس توي آفريقا شب نجومي راه انداختند! دستشون درد نکنه و جاي همه ي منجمهاي ايراني هم خالي. ايشالله قسمت همه بشه تا از اين سفرا برن.
من نمي دونم دسترسي اين دوستان عزيزمون به اينترنت چقدره و يا اصلاً امکان داشت که دسترسي داشته باشين يا نه ولي اگه ميشد، يه وبلاگ واقعاً مي چسبيد. خصوصاً اينکه قلم بابک بسيار دلنشين و شيواست. ولي همينجوري هم ميشه از سايت نجوم کارشون رو دنبال کرد.

□ نوشته شده در ساعت 1:41 AM توسط گروه نجوم روجا

يکي از بچه ها مي گفت خيلي خبري نيست، اتفاقي نمي افته و از اين حرفا...
من که چند دقيقه چرخ مي زدم تو اين دنياي سايبر، خبراي زيادي ديدم. خيلي کارا کردن و خيلي کار هم مي خوان بکنن. از ماه گرفتگي کلي آخر همين هفته تا تشکيل محفلهاي مشکوک سيارکي، عکسهايي از آثارخودکشي خورشيد، سومين سال اقامت انسان تو ISS تا تيز شدن گوش کاسيني براي خورشيد و N تا چيز ديگه در اين دنياي شلوغ اتفاق افتاد.
و اين سايت با اسم جالبي که داره.
با همه ي اينا شبها، سکوت ويژه اي دارن، هنوز.

□ نوشته شده در ساعت 1:04 AM توسط گروه نجوم روجا